Het hoogspanningsnet in Gelderlander dreigt overbelast te raken. Dat leidt in Overbetuwe tot vertraging voor woningbouwplannen en de bouw van een nieuw multifunctioneel sportcentrum met zwembad. Vijf vragen en antwoorden.
1: Hoe ernstig is de situatie met de elektriciteitsvoorziening nu echt?
Peter Hofland, woordvoerder van (hoogspanning) netbeheerder Tennet, erkent dat er problemen zijn. Hij stelt ook dat Overbetuwe wat voor de muziek uitloopt als het gaat om vertragingen voor bouwprojecten. ,,De vraag naar elektriciteit is de afgelopen jaren geëxplodeerd. Zowel voor de invoering van groene stroom in het net als de afname van stroom.
,,Op steeds meer plekken bereikt het elektriciteitsnet zijn maximale capaciteit. Het Nederlandse elektriciteitsnet is hier niet op ontworpen”, zegt Hofland.
Tennet werkt ook zelf al aan oplossingen, zegt hij. ,,We zijn met de piekbelasters, denk aan grote bedrijven, distributiecentra en datacentra, in gesprek over hun stroomgebruik. We proberen hen te bewegen om een deel van hun stroomvraag buiten de piektijden te plannen. Dat geeft ruimte op het hoogspanningsnet.
,,Maar die gesprekken en het onderzoek naar de mogelijkheden lopen nog. Pas als dat is afgerond, later dit jaar, kunnen we echt inzicht krijgen in welke nieuwe gebruikers nu wel of niet – en wanneer – op het kunnen worden aangesloten. Het was dus beter geweest als Overbetuwe dit nieuws in overleg met ons en Liander naar buiten had gebracht. De situatie ligt iets minder zwart wit dan nu gebracht”, stelt Hofland.
2: Hoe reageert Overbetuwe op die kritiek?
Wethouder Rik van den Dam zegt dat de gemeente al een tijd gesprekken voert met Liander. ,,We hebben het persbericht ook met ze gedeeld. Er is niet gekozen voor een gezamenlijk persbericht omdat we ons in mijn ogen baseren op een rapport van Liander. Maar de effecten op individueel niveau voor particulieren liggen mogelijk iets genuanceerder.”
Voor particulieren is van belang om welk type aansluiting het gaat. Als er bij zonnepanelen of een warmtepomp gebruik kan worden gemaakt van een zogeheten kleinverbruikaansluiting (kva) is er geen probleem. Als er een zwaardere aansluiting nodig is wel.
3: Dus Overbetuwe heeft overdreven?
Nee, dat ook weer niet. Want, zo zegt ook Marloes Hulstijn van Liander, er zijn wel degelijk problemen. ,,Helaas kennen we als beheerder van de laag- en middenspanningsnetten al langere tijd congestie. Dat betekent dat er meer vraag naar elektriciteit is dan ons net aankan. Daarnaast heeft ook TenneT, de landelijke netbeheerder, congestie afgekondigd voor dit gebied op het hoogspanningsnet. Dat betekent dat er geen ruimte meer is voor grootschalige, nieuwe projecten. Klanten komen nu bij ons op een wachtlijst.”
,,In Elst zijn we heel nauw betrokken bij de woningbouwplannen. De realiteit is echter dat de ontwikkelingen sneller gaan dan wij ons net kunnen uitbreiden. Dat betekent dat een deel van nieuwbouwproject De Pas vertraging oploopt, omdat ons elektriciteitsnet niet genoeg capaciteit beschikbaar heeft. We zijn in goed overleg met de gemeente om samen te zoeken naar mogelijke, tussentijdse oplossingen.
,,Voor Vinkenhof Flexwonen geldt dat dit plan niet is meegenomen in de prognoses. Hier is dus ook geen ruimte voor op het net. Voor het sportcentrum/zwembad tenslotte is een grootverbruikaansluiting aangevraagd. Omdat zowel Liander als TenneT te maken heeft met congestie, kunnen we het gewenste vermogen niet leveren. Het MFSC staat daarom op de wachtlijst.”
4: Waar moeten we aan denken als het gaat om alternatieven?
Dat is één van de vele vragen die Overbetuwe de komende tijd in kaart wil brengen, maar als het om bouwplannen gaat lijkt off grid bouwen een oplossing. Een Engelse term die wil zeggen dat gebouwen en woonwijken niet permanent op het bestaande stroomnet worden aangesloten, maar deels zelfvoorzienend zijn.
En dat is geen theorie. In Voorhout bijvoorbeeld staan al wijken die zo zijn ingericht en zelfs aan elkaar zijn gekoppeld. Daar wordt alle benodigde stroom door zonnepanelen opgewekt en opgeslagen in grote buurtbatterijen als het op het hoofdnet te druk is. Deze methode brengt wel extra kosten met zich mee omdat er dus voor het voorkomen van piekbelasting extra faciliteiten moeten worden aangelegd.
5: Hoe urgent is de situatie nu?
Dat moet de toekomst uitwijzen. Tennet is volop bezig de piekbelasting van het hoogspanningsnet meer over de hele dag te verdelen. Dat moet ruimte opleveren. Maar daar staat tegenover dat Liander wel degelijk nee heeft gezegd tegen het MFSC, flexwijk Vinkenhof en een deel van De Pas Zuid.
Dat geldt niet voor De Pas Noord, zegt een woordvoerder van ontwikkelaar Ten Brinke. ,,Momenteel bevindt het project De Pas Noord zich nog in de fase van bestemmingsplanwijziging. Het duurt om die reden nog enige tijd voordat de eerste schop in de grond kan. Die tijd zullen we benutten om in nauw overleg met de gemeente en netbeheerder de mogelijke effecten van de netcongestie op de doorlooptijd weg te nemen.”
En er zijn meer verhalen uit de bouwwereld, want de problemen in Overbetuwe beperken zich niet tot Elst. Zo loopt de nieuwbouw van garage- en vervoersbedrijf De Beijer in Zetten ook tegen problemen aan, zegt Jan Kuijpers van het gelijknamige bouwbedrijf.
,,Voor zowel de bouw als straks na oplevering voor het gebouw zelf hebben we meer stroom nodig dan nu beschikbaar is. We zoeken volop naar oplossingen, maar er is dus echt wel iets aan de hand.”